Grondrechten in gevaar!?

Hoewel ‘Holocaust Remembrance Day’ een dag van bezinning zou moeten zijn over de gruweldaden van de Tweede Wereld Oorlog, de miljoenen mensen die hun leven hebben verloren en de miljoenen die hun huis, stad en land moesten vluchten, is het de dag van de ‘executive order’: “Protecting the Nation From Foreign Terrorist Entry Into the United States (executive order)”[i] geworden. Door deze spraakmakende ‘executive order’ en de wereldwijde gevolgen, ben ik gaan nadenken over hoe het zit met onze grondrechten wanneer die worden gelinkt en beperkt in de naam van de bestrijding van terrorisme.

Naar aanleiding van deze ‘executive order’, wil ik in gaan op de wetswijzigingen die hebben plaatsgevonden naar aanleiding van de terroristische aanslagen in Parijs[ii] en Brussel[iii]. Ik zal aan de hand van de wetswijzigingen overgaan op een aantal rapporten die deze wetswijzigingen evalueren om zo te kunnen besluiten tot de maatschappelijke implicaties hiervan.

Trumps ‘executive order’ heeft als doel om een tijdelijk de grenzen te sluiten voor mensen met een geldig visum, die uit de volgende landen komen: Iraq, Syria, Iran, Libya, Somalia, Sudan and Yemen. Maar ook vluchteling worden geweigerd. Hierbij zien we dat Trump zijn pijlen richt op voornamelijk de Moslim gemeenschap. De reden van deze ‘executive order’ is volgens Trump: “The visa-issuance process plays a crucial role in detecting individuals with terrorist ties and stopping them from entering the United State…. Numerous foreign-born individuals have been convicted or implicated in terrorism-related crimes since September 11, 2001, including foreign nationals who entered the United States after receiving visitor, student, or employment visas, or who entered through the United States refugee resettlement program”

In België heeft men in kader van terrorisme bestrijding (zeker na de aanslagen in Parijs en Brussel) ook geopteerd voor heel arsenaal aan wetgeving. Deze wetgeving is volgens Kapitein Lars Scraeyen[iv] op te delen in drie fases: “Zo onderscheidden we drie periodes sinds januari 2015. Ten eerste de voorstelling van de twaalf maatregelen tegen radicalisme en terrorisme na de aanslagen in januari 2015[v], de bijkomende maatregelen na de aanslagen in Parijs in november 2015[vi] en tot slot die na de aanslagen in Brussel.”

Met de teksten van de Human Right Watch en De Morgen, wil ik dieper in gaan op de gevolgen van die veelheid aan wetgevingsteksten in kader van terreurbestrijding. De tekst van Human Rights Watch[vii] 'Reden tot Bezorgdheid De Belgische Terrorismebestrijdingsmaatregelen na de Aanslagen in Parijs en Brussel' evalueert de gevolgen van deze nieuwe aanpak. De auteur stelt dat er zich vragen mogen gesteld worden bij bepaalde politie acties die geleidt hebben tot: “Apparent abuse including beatigs or other excessive use of force.” Human Rights Watch heeft het over zes wetgevingstukken die de grondrechten aantast.[viii] Daarnaast heeft deze agentschap 26 incident vastgelegd waar er sprake is van “abusive and discriminatory behavior”. Daarbij vragen ze zich af of het niet nog meer radicalisering in de hand kan werken. Human Rights Watch stelt daarom voor om de algemene en vage benoemingen in de wetgeving weg te halen en dat er meer toezicht wordt gehouden op de uitvoering van al die wetgeving. Ze benadrukken dat vooral de volgende vier gebieden moeten worden aangepakt: “the prolonged solitary confinement of all prisoners charged or convicted in terrorism related cases, the prolonged deployment of soldiers in the streets, the new counterterrorism laws containing overly broad language that could disproportionally restrict right including freedom of movement and the suspension of Muslim employees from high-security work sites.”

Het artikel van De Morgen[ix] 'Striemende kritiek Amnesty: "België offert rechtsbeginselen op in strijd tegen terreur"' staat ook stil bij de aangehaald problemen die door de Human Rights Watch in de verf worden gezet. De Morgen gaat echter wat verder om ook vraagtekens te zetten bij de manier waarop de wetgeving tot stand is gekomen. “Parlementen in Europa zijn vandaag uitzonderlijk zwak. Ze stempelen de beslissingen van regering af, door in spoedprocedures contraterreurmaatregelen[x] goed te keuren zonder inspraak van expert of civiele samenleving. Uitvoerende machten krijgen steeds meer ongebreidelde bevoegdheden. […] Ook in België werden wetten door de Kamer gesluisd die volgens Amnesty niet voldoen aan de gebruikelijk checks and balances van een democratie.” Volgens Hall is “één van de kernproblemen dat de weegschaal van de rechterlijke macht in toenemende mate wordt vervangen door administratieve beslissingen van de executieve overheden. […] Nieuwe wetgeving wordt geïmporteerd in het algemeen strafrecht, die eigenlijk alleen thuishoort in een noodtoestand. We zien een consolidatie van macht in handen van executieve, die (met behulp van contraterreurwetten) protesteren verbiedt (zoals een milieuprotest in Frankrijk) of militaire ontplooit op straat (zoals in België).

We kunnen helaas wat parallellen zien met de kritiek de Trump krijgt over zijn ‘executive orders’[xi], de vage bewoording, de manier van doorvoering, en de schrijnende omstandigheden (die zijn vastgelegd door Human Rights Watch in België en mondiaal door allerlei media m.b.t. de ‘executive order’).

Daarnaast vraag ik mij ook af of er nog iets wordt gedaan naast de politionele acties. Wordt er door de overheid onderzocht hoe het komt dat radicalisering tot stand komt in onze welvaartstaat en of de sociale problemen ook worden opgevangen?

[i] POLITICS SECTION New York Times, Protecting the Nation From Foreign Terrorist Entry Into the United States, 27 januari 2017, New York Times (https://www.nytimes.com/2017/01/27/us/politics/refugee-muslim-executive-order-trump.html?_r=0).

[ii] 13 november 2015 werden er op verschillende plaatsen in Parijs aanslagen gepleegd waarbij 132 doden, 99 mensen verkeerden in kritieke toestand en 155 anderen zijn gewond (bron De Standaard: http://www.standaard.be/cnt/dmf20151113_01969726 )

[iii] 22 maart 2016, waarbij er aanslagen te Zaventem en Maalbeek Metro station zich elkaar hebben opgevolgd.

[iv]Kapitein L. SCRAEYEN, België gewapend tegen het terrorisme? Een lezing van het fenomeen en zijn bestrijding: strategieën en middelen, Koninklijk Hoger Instituut voor Defensie, Brussel, September 2016.

[v] 1. Uitbreiding van de terroristische misdrijven en aanpassing van de wetgeving met het oog op meer doeltreffende bestraffing. 2. Uitbreiding van de lijst van strafbare feiten die aanleiding geven tot het gebruik van bijzondere opsporingsmethoden (art. 90ter van het Wetboek van Strafvordering), 3. Uitbreiding van de mogelijkheden voor het intrekken van de nationaliteit, 4. Tijdelijke intrekking identiteitskaart, weigering tot aflevering en intrekking van paspoorten, 5. Tenuitvoerlegging van de bevriezing van tegoeden, 6. Herziening van de circulaire “Foreign Fighters” van 25 september 2014, 7. Informatie-uitwisseling, 8. Herziening van het plan R, 9. Radicalisme in de gevangenissen, 10. Hervorming van de inlichtingen- en veiligheidsinstanties, 11. Inzet van het leger voor specifieke bewakingsopdrachten, 12. Versterking van de analysecapaciteit van de Veiligheid van de Staat.

[vi] Het uitroeien van haatboodschappen; de concentratie van inspanningen en middelen op individuen die als potentieel gevaarlijk bekend staan; het versterken van de middelen van de veiligheidsdiensten; optreden op internationaal niveau. Binnen deze vier domeinen werden er 18 maatregelen genomen en een budget van een extra 400 miljoen uitgetrokken.

[vii] C. HARTMANN, Human Rights Watch, 3 november 2016, 'Reden tot Bezorgdheid De Belgische Terrorismebestrijdingsmaatregelen na de Aanslagen in Parijs en Brussel ,(https://www.hrw.org/nl/report/2016/11/03/295818)

[viii]The stripping of Belgian citizenship from dual nationals could create perceptions of a tier of second-class citizens, an amendement to the penal code that criminalizes the acts of leaving Belgium with terrorist intent (without needing evidence that they intend to commit of support terrorism), a data retention law that compels tele-communication firms to provide the government with information about their clients, a provision that reduces the evidentiary requirements for placing terrorism suspects in pre-trial detention, prolonged confinement and extended deployment of the military.

[ix] M. RABEAY, Striemende kritiek Amnesty: “België offert rechtsbeginselen op in strijd tegen terreur”, De Morgen, 17 januari 2017 (http://www.demorgen.be/nieuws/striemende-kritiek-amnesty-belgie-offert-rechtsbeginselen-op-in-strijd-tegen-terreur-b59abf61/)

[x] Wet die de aanzet tot terreur strafbaar maakt. De invoering van de ‘dynamische databank’ van terreurverdachten, die gedeeld wordt en een uitzondering kreeg op de gebruikelijke privacy- en databeheerwetten.

[xi] C. DANNER, Trump Signs a Few More Vague Executive Orders, Wants Non-Secret Plan to Defeat ISI, New York Times ( http://nymag.com/daily/intelligencer/2017/01/trump-signs-a-few-more-vague-executive-orders.html).

#grondrechten #schending #openbareorde #terrorisme